Δημοτικό

Μετά το νηπιαγωγείο ακολουθεί η πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Τα έξι χρόνια του δημοτικού σχολείου είναι πολύ σημαντικά για ένα παιδί και για την μετέπειτα πορεία του. Είναι τα χρόνια που θα έρθει σε πρώτη επαφή με διάφορα φαινόμενα είτε των θεωρητικών είτε των θετικών επιστημών. Τότε θα διαβάσει τα πρώτα του κείμενα, θα εξερευνήσει την ιστορία, του νόμους, τον κόσμο, θα μάθει να χρησιμοποιεί την λογική του, θα κληθεί να διαμορφώσει και να εκφέρει άποψη πάνω σε αυτά που μαθαίνει.

Θα προσπαθήσουμε να κάνουμε μια καταγραφή της λογικής του σημερινού δημοτικού σχολείου: πώς είναι σήμερα το δημοτικό, τι διδάσκει και ποιες βάσεις παίρνει ένα παιδί για τις μετέπειτα βαθμίδες εκπαίδευσης, αλλά και γενικότερα.

Ο μαθητής καλείται από την πρώτη δημοτικού να βρίσκεται στο σχολείο εφτά ώρες κάθε μέρα, να σχολάει δηλαδή στις 14:00. Ο μαθητής από την α΄ δημοτικού διδάσκεται, ανάμεσα στα άλλα, ξένη γλώσσα και χρήση Η/Υ. Στο πρόγραμμά του, δηλαδή, έχει μια άλλη γλώσσα πριν ακόμη αρχίσει να ανακαλύπτει τη μητρική του, ενώ περνά χρόνο στην οθόνη υπολογιστή, πράγμα κατακριτέο για ένα παιδί σε αυτή την ηλικία, σύμφωνα και με την επίσημη επιστημονική άποψη. Αξίζει να σημειωθεί ότι και τα δύο αυτά μαθήματα εξετάζεται να περάσουν και στο προμαθητικό στάδιο του νηπιαγωγείου.

Τα τελευταία χρόνια το δημοτικό σχολείο, όπως και το νηπιαγωγείο, έχει χωριστεί σε δύο ζώνες. Η πρώτη ζώνη αποτελείται από ένα κεντρικό κορμό μαθημάτων που είναι κοινά για όλους τους μαθητές πανελλαδικώς. Η δεύτερη ζώνη ονομάζεται «ευέλικτη» και διαμορφώνεται τοπικά.

Ας προσπεράσουμε την ειρωνεία της ονομασίας, της εξοικείωσης δηλαδή ενός μικρού παιδιού με την έννοια «ευέλικτος» και ας σταθούμε στο περιεχόμενο της. Οι ώρες της ευέλικτης ζώνης διαφέρουν από τάξη σε τάξη από δύο έως τέσσερις τη βδομάδα. Σε αυτές τις ώρες, σύμφωνα με το υπουργείο, «αναπτύσσονται διαθεματικά προγράμματα με πρωτοβουλία του κάθε εκπαιδευτικού» και «οι μαθητές μπορούν να διαβάζουν, να ζωγραφίζουν, να φτιάχνουν projects». Όλα αυτά ακούγονται πολύ όμορφα. Μοιάζει σαν κάποιες ώρες της εβδομάδας τα παιδιά να καταπιάνονται με κάτι που αυτά θέλουν και μαζί με τον δάσκαλό τους να ασχολούνται με κάτι διαφορετικό από αυτό που έχουν συνηθίσει να κάνουν.  Είναι όμως έτσι στην πραγματικότητα;

Καταρχάς, η εφαρμογή της «ευέλικτης ζώνης» περικόπτει δύο με τέσσερις ώρες από το εβδομαδιαίο πρόγραμμα. Ενώ όμως οι ώρες της πρώτης ζώνης μειώνονται, η ύλη στα μαθήματά της παραμένει ίδια. Αναρωτιόμαστε, λοιπόν, με ποιο τρόπο θα συμπληρώσει αυτή την ύλη ο εκπαιδευτικός.

Δεύτερον, μερικά από τα θέματα που προτείνει το υπουργείο ότι θα μπορούσαν να επεξεργαστούν δάσκαλοι και μαθητές μαζί είναι τα εξής: θέματα αγωγής, υγείας, αθλοπαιδιές, θέματα κυκλοφοριακής αγωγής, θέματα αγωγής του καταναλωτή, θέματα περιβάλλοντος, δραστηριότητες με την χρήση του ευρώ, θέματα ολυμπιακής παιδείας, παιχνίδια με την αριθμητική, ισότητα των δύο φύλων, ζωγραφική, ανάγνωση (φιλαναγνωσία), πολιτισμός κ.α. Είναι φανερό ότι αυτές οι αγωγές, τόσο από τη σκοπιά του επιλεγμένου θέματος π.χ χρήση του ευρώ, όσο και από την πλευρά του τρόπου εφαρμογής τους, έχουν σκοπό να διδάξουν στα παιδιά καπιταλιστικά πρότυπα ζωής και συμπεριφοράς. Για παράδειγμα, για την μόλυνση του περιβάλλοντος προωθείται στα παιδιά η ιδέα του συλλογικού κοινωνικού φταίχτη, «που δεν μαζεύει τα σκουπίδια του», «που δεν κάνει ανακύκλωση» κ.λπ., απενοχοποιώντας έτσι τον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής, τον κύριο υπεύθυνο για τη συνεχιζόμενη οικολογική καταστροφή.

Τρίτον, ενώ στην ευέλικτη ζώνη υποστηρίζεται ότι προωθείται «η ελεύθερη συνεργασία μαθητών και δασκάλων», ορίζεται ταυτόχρονα σχολικός σύμβουλος με ρόλο επόπτη σε αυτά τα «projects».

Τέλος, δίνεται η δυνατότητα στο δάσκαλο 

να απευθυνθεί σε εξωσχολικούς φορείς για τη χρηματοδότηση της ευέλικτης ζώνης. Οι φορείς αυτοί μπορεί να είναι φυσικά πρόσωπα, όπως, για παράδειγμα, γονείς που θα αναλάβουν να ενισχύσουν την τάξη με βιβλία, ώστε την ώρα αυτή τα παιδιά να διαβάζουν. Ήδη στα ράφια των  βιβλιοπωλείων βρίσκει κανείς βιβλία με την ένδειξη «ευέλικτη ζώνη-φιλαναγνωσία». Τα βιβλία, δηλαδή, για το μάθημα ενός δημόσιου σχολείου τα αναλαμβάνει η ιδιωτική πρωτοβουλία. Στον δάσκαλο δίνεται επίσης η δυνατότητα να ζητήσει χρηματοδότηση και από εταιρείες*. Σε ένα δημόσιο σχολείο με τρομερή έλλειψη υποδομών (βιβλιοθήκες, εργαστήρια, υλικά για κατασκευές ή πειράματα), εφαρμόζεται ένα πρόγραμμα που όλα αυτά τα προϋποθέτει. Η δυνατότητα, λοιπόν, μετατρέπεται σε αναγκαιότητα: κάπως έτσι έρχονται οι χορηγοί στα σχολεία να διαλύσουν ότι έχει μείνει από τον δημόσιο χαρακτήρα του σχολείου. Ήδη πάρα πολλά σχολεία που δεν μπορούν να καλύψουν τα λειτουργικά τους έξοδα, αναζητούν πόρους είτε σε γονείς, είτε σε ιδιώτες, είτε σε μεγάλες εταιρείες.

Τα «κατορθώματα» της coca cola 3E
σε σχολικά κτίρια

*Η «coca cola 3Ε» που για τα κέρδη μεταφέρει το εργοστάσιο αφήνοντας δεκάδες εργαζόμενους άνεργους, ανακαινίζει σχολεία με σλόγκαν «το σχολείο που θες είναι στο χέρι σου». Στον Πειραιά ο εφοπλιστής Νιάρχος «δώρισε» εργαστηριακό εξοπλισμό σε σχολείο και η διοίκηση αυτού αμέσως κρέμασε στις πόρτες διαφημιστικά εταιρείας συμφερόντων Νιάρχου κ.α.

Η εφαρμογή, λοιπόν, της ευέλικτης ζώνης δεν είναι παρά ένα ακόμη όχημα για να γίνουν τα σχολεία μια παιδική χαρά για το κεφάλαιο και να οδηγηθούμε σε ένα σχολείο με καθαρά ταξικό πρόσημο. Με τη διδασκαλία διαφορετικών μαθημάτων ανά σχολείο, χάνεται ο ενιαίος χαρακτήρας της παιδείας και σιγά σιγά αρχίζει να εφαρμόζεται το «όποιος μπορεί και ό,τι μπορεί».

Κατά βάση, η φιλοσοφία της πρότασης που θα κάνω είναι λιγότερα μαθήματα, περισσότερη ενασχόληση με ζητήματα που ολοκληρώνουν το παιδί. Δημιουργική απασχόληση, άθληση, καλλιτεχνικά. Το να έχεις 18 μαθήματα στο δημοτικό, είναι απόδειξη ότι είσαι για το τρελοκομείο, είναι απόδειξη ότι για κάποιον άλλον δουλεύεις, όχι για τα παιδιά.

            υπουργός παιδείας Ανδρέας Λοβέρδος, Οκτώβριος 2014

Με μια πρώτη ανάγνωση η παραπάνω πρόταση φαίνεται πολύ καλή. Δίνει την εντύπωση ότι θα πραγματοποιηθεί μια ελάφρυνση στο βαρύ πρόγραμμα των μαθητών του δημοτικού. Σημασία όμως δεν έχει πόσα μαθήματα θα μειωθούν, αλλά ποια μαθήματα θα μειωθούν και τι θα διδάσκονται τα παιδιά μέσα από αυτά που θα μείνουν.

Τα βασικά μαθήματα για τους μαθητές του δημοτικού, στα οποία αφιερώνονται και οι περισσότερες ώρες του σχολικού προγράμματος, είναι η νεοελληνική γλώσσα και τα μαθηματικά.

Με το μάθημα της νεοελληνικής γλώσσας, το παιδί έρχεται σε επαφή με την σωστή χρήση της γλώσσας του, με γραμματικούς, συντακτικούς ή ορθογραφικούς κανόνες, ώστε να μπορεί να εκφράζεται. Το μάθημα αυτό είναι συνδεδεμένο με το ανθολόγιο λογοτεχνικών κειμένων, το βιβλίο, δηλαδή, με το οποίο τα παιδιά καλούνται να μελετήσουν λογοτεχνικά κείμενα. Οι ώρες μελέτης του ανθολογίου μειώθηκαν. Επομένως ο μαθητής χάνει την ευκαιρία να έρθει σε επαφή με λογοτεχνικά κείμενα που θα τον βοηθήσουν να αναπτύξει την φαντασία του (αναγκαίο για ένα παιδί αυτής της ηλικίας), να δει πώς η γλώσσα μπορεί να δημιουργεί εικόνες και συναισθήματα.

Τις μειωμένες ώρες του ανθολογίου έρχεται να συμπληρώσει η μείωση των κειμένων  μέσα στο σχολικό βιβλίο της γλώσσας. Τα λογοτεχνικά κείμενα ή τα άρθρα που υπάρχουν μέσα στο σχολικό βιβλίο είναι πλέον ελάχιστα. Τη θέση τους έχουν πάρει προσκλήσεις για πάρτυ, βιογραφικά σημειώματα, επιστολές, οδηγίες χρή-σεις οικιακών συσκευών και ηλεκτρονικών παιχνιδιών, συνταγές μαγειρικής. Με αυτό τον τρόπο περιορίζεται κατά πολύ η χρήση της γλώσσας, η ανάπτυξη του λόγου, η προτροπή για σκέψη. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι τα παιδιά στις μέρες μας έχουν ιδιαίτερα φτωχό λεξιλόγιο, αφού τους στερούν το δικαίωμα να μαθαίνουν να συνδυάζουν την επικοινωνιακή χρήση της γλώσσας με την σκέψη και την οργάνωση του λόγου. Μαθαίνουν απλά την στοιχειώδη καθημερινή επικοινωνία. Δεν έρχονται σε επαφή με αφηγηματικά ή περιγραφικά κείμενα ώστε να αναπτύξουν τον λόγο τους και να μάθουν να τον χρησιμοποιούν με διάφορους τρόπους, ούτε με κάποια άρθρα ώστε να αναπτύξουν την σκέψη τους, την κριτική τους ικανότητα ή την πειθώ τους σε ένα αρχικό στάδιο. Όλα αυτά υπάρχουν στα βιβλία τους ως θεωρίες με κάνα- δυο ασκήσεις για εμπέδωση, χωρίς καμία προσπάθεια αφομοίωσης ή κατάκτησης του λόγου, λες και η γλώσσα τους είναι κάτι ξένο που το μαθαίνουν απλά μέσα από κανόνες.

Τα μαθηματικά είναι ένα εξίσου σημαντικό μάθημα γιατί βοηθάει το παιδί να μάθει πώς οδηγούμαστε σε ένα λογικό συμπέρασμα, πώς χρησιμοποιούμε την σκέψη μας βήμα-βήμα για να φτάσουμε σε αυτό το συμπέρασμα με ακρίβεια. Το παιδί μαθαίνει πώς να ξεχωρίζει το σωστό από το λάθος αφού τα μαθηματικά προσφέρουν την αντικειμενική λύση και την αλήθεια μέσα από τις πράξεις τους.

Ένα παιδί, λοιπόν, έξι χρονών πρέπει να μπει πολύ ομαλά σε όλα αυτά, σταθερά και βήμα- βήμα. Αν πιάσει κανείς όμως στα χέρια του, για παράδειγμα, το βιβλίο μαθηματικών της α δημοτικού θα διαπιστώσει το αντίθετο: το βιβλίο ξεκινά να μιλά για αριθμούς, σύμβολα, έννοιες σαν κάτι το αυτονόητο. Το παιδί πριν μάθει να αναγνωρίζει τους αριθμούς, μαθαίνει να μετράει. Πριν καλά- καλά μάθει να μετράει 1-1, ξεκινά να μετρά 2-2, 5-5, 10-10, κανονικά και αντίστροφα. Πριν αφομοιώσει όλα αυτά ξεκινάει να μαθαίνει πρόσθεση, μετά αφαίρεση και πολλαπλασιασμό! Αυτά είναι τα μισά κεφάλαια του βιβλίου ενώ τα άλλα μισά είναι κεφάλαια που του ζητούν να φτιάξει τάνγκραμ, μοτίβα, ίσιες γραμμές και τα οποία παρεμβάλλονται στα πρώτα. Εκεί δηλαδή που το παιδί μαθαίνει να μετράει, σε επόμενο κεφάλαιο μαθαίνει το τάνγκραμ, και μετά πάλι μαθαίνει να μετράει.

Γενικά, τα βιβλία των μαθηματικών του δημοτικού δεν έχουν καμία συνέχεια, αντιθέτως αποτελούνται από μπερδεμένα κεφάλαια που περνούν από το ένα θέμα στο άλλο. Παράλληλα, έχουν πολύ λίγα παραδείγματα όπου εφαρμόζονται οι θεωρίες.

Σε ό,τι αφορά την εφαρμογή των θεωριών, ένα απλό ξεφύλλισμα στα βιβλία μαθηματικών του δημοτικού μπορεί να αφήσει κάποιον άναυδο. Για παράδειγμα, με τις «ασκήσεις… στο περίπου»: 132+246= ___ Βρες με το μυαλό πόσο κάνει στο περίπου. Τα μαθηματικά, το μάθημα της ακρίβειας, έγινε το μάθημα του περίπου!

Ένα άλλο παράδειγμα είναι το κεφάλαιο που έχει ασκήσεις αφιερωμένες στο κομπιουτεράκι. Το βιβλίο των μαθηματικών διδάσκει πώς χρησιμοποιούμε το κομπιουτεράκι!!

Τα μαθηματικά, όμως, δεν είναι απλά αριθμοί και πράξεις. Είναι ένα μάθημα που μας βοηθάει να σκεφτόμαστε, να βάζουμε την σκέψη μας σε μια σειρά, να ανακαλύπτουμε την αλήθεια μέσα από την λογική. Είναι ένα μάθημα άμεσα συνδεδεμένο με την κοινωνία. Αυτό άλλωστε το γνωρίζουν πολύ καλά οι συγγραφείς των βιβλίων και φροντίζουν μέσα στις δύο σειρές των προβλημάτων να χωρέσουν την προπαγάνδα τους: οι μικρές τάξεις είναι γεμάτες ασκήσεις με παιδάκια που κρατάνε λεφτά και ερωτήσεις του τύπου «ποιο παιδάκι μπορεί να αγοράσει το τάδε παιχνίδι που κοστίζει τόσο;»

Η προπαγάνδα συνεχίζεται σε μεγαλύτερο βαθμό στις πιο μεγάλες τάξεις. Μερικά παραδείγματα:

α. Άσκηση πάνω στην παιδική εργασία στην Ελλάδα. Εδώ η παιδική εργασία παρουσιάζεται ως κάτι αυτονόητο και ουδέτερο, χωρίς να έχει, δηλαδή, αρνητικό πρόσημο.

β. Άσκηση στα σχήματα, με παράδειγμα για το σχήμα του πενταγώνου φωτογραφία με το πεντάγωνο των Η.Π.Α. Εδώ είτε δεν υπήρχαν εύκαιρα άλλα παραδείγματα  πενταγώνου(!) είτε οι συγγραφείς θεώρησαν ότι τα σύμβολα της παγκόσμιας κυριαρχίας πρέπει από νωρίς να αποτυπωθούν στο μυαλό του παιδιού, για αυτό και ετοίμασαν την κατάλληλη λεζάντα.

γ. Πρόβλημα με τον Τιτανικό: «Το υπερωκεάνιο “Τιτανικός” βυθίστηκε το 1912. Οι επιβάτες του ήταν 1316 άτομα και το πλήρωμά του 885. Είχε 20 σωσίβιες λέμβους, η καθεμία από τις οποίες χωρούσε 58 άτομα. Στο ναυάγιο χάθηκαν 1490 άτομα. Αν γέμιζαν όλες οι σωσίβιες λέμβοι, πόσο περισσότεροι διασωθέντες θα υπήρχαν;» Εδώ καταρχήν υπονοείται το ιστορικά ψευδές ότι για την τραγωδία του ναυαγίου ευθύνεται ο κόσμος που δεν γέμισε τις σωσίβιες λέμβους. Οι φτωχοί βέβαια της τρίτης κατηγορίας και το υπηρετικό προσωπικό όπως έμεινε κλειδαμπαρωμένο, δεν πρόλαβε καν να δει αυτές τις λέμβους. Ταυτόχρονα είναι εντυπωσιακό πώς οι συγγραφείς προσπαθούν να διαπεράσουν στην παιδική ηλικία την κυνικότητα της αστικής νοοτροπίας που βλέπει τα θύματα τραγικών γεγονότων ως αριθμούς. Θυμίζει αρκετά την βάρβαρη αριθμολογία των θυμάτων του πολέμου.

δ. Ενώ σχεδόν σε όλους τους πίνακες με στοιχεία δεν αναφέρονται πηγές, στο βιβλίο της στ΄ δημοτικού κάτω από ένα πίνακα αναφέρεται η εξής πηγή: The World Factbook 2003, CIA. Η επιλογή, όπως φαίνεται, των πηγών που αναγράφονται είναι αντίστοιχη της επιλογής των λεζάντων που αναφέραμε στα πρώτα παραδείγματα.

Ο δικτάτορας Μεταξάς, «αγαπημένος» 

της αστικής προπαγάνδας στα σχολικά βιβλία

Η αστική προπαγάνδα είναι κάτι το οποίο διδάσκονται σίγουρα τα παιδιά του δημοτικού σε όλες τις τάξεις και μέσα από όλα τους τα βιβλία, τα οποία είναι γεμάτα από μισές αλήθειες, ψέματα, διαστρεβλωμένες πληροφορίες, γενικευμένες απόψεις.

Όλα τους οδηγούν στα εξής συμπεράσματα:

α. κανένας λαός δεν πρέπει να χρησιμοποιεί βία (ούτε καν απέναντι στους καταπιεστές του)

β. οι λαοί είναι συνυπεύθυνοι για τα προ-βλήματα που δημιουργούν οι εκάστοτε κυβερνήσεις.

γ. δεν υπάρχουν εξεγέρσεις λαών ή επαναστάσεις, μόνο «αναμπουμπούλες» και «αναστατώσεις»

Αναφέρουμε εδώ μερικά μόνο παραδείγματα:

• Στο βιβλίο της γλώσσας της στ δημοτικού, το τελευταίο κεφάλαιο αναφέρεται στον πόλεμο και την ειρήνη. Το κείμενο που επιλέγει η συγγραφική ομάδα για αυτή την ενότητα είναι ένα απόσπασμα από το ημερολόγιο της Άννας Φρανκ.  Μόλις τελειώνει το κείμενο, τα παιδιά καλούνται να σχολιάσουν το παρακάτω απόσπασμα:

«Δεν μπορώ να πιστέψω ότι οι υπεύθυνοι για τον πόλεμο είναι μόνο οι ισχυροί, οι πλούσιοι και οι πολιτικοί. Όχι, και οι απλοί άνθρωποι μπορεί να θέλουν τον πόλεμο, αλλιώς οι λαοί θα είχαν επαναστατήσει προ πολλού. Είναι το ένστικτο της καταστροφής που οδηγεί τους ανθρώπους στον πόλεμο, κι αν όλο το ανθρώπινο γένος, χωρίς εξαίρεση, δεν αλλάξει, οι πόλεμοι δεν πρόκειται να σταματήσουν. Οι πολιτισμοί θα καταστρέφονται, ό,τι ωραίο χτίζεται θα γκρεμίζεται και η ανθρωπότητα θα αρχίζει ξανά και ξανά από την αρχή».

Ερώτηση κειμένου: «Ποιους θεωρεί η Άννα Φρανκ υπεύθυνους για τον πόλεμο; Για ποιους λόγους νομίζετε ότι γίνονται οι πόλεμοι;». Το συγκεκριμένο απόσπασμα δεν συνοδεύεται από καμία αναφορά στην εποχή που γρά-φτηκε το κείμενο ούτε και στις θηριωδίες των ναζιστών που βίωσε η Άννα Φρανκ.

Απομονώνοντας, έτσι, ένα κομμάτι από το απόσπασμα του βιβλίου, χωρίς να γίνεται οποιαδήποτε σύνδεσή του με τα γεγονότα της εποχής, αφήνεται στα παιδιά η αίσθηση ότι ο πόλεμος είναι αποτέλεσμα ενός κάποιου ανθρώπινου ενστίκτου καταστροφής. Με ένα τέχνασμα επιχειρείται εδώ να συγκαλυφθεί όλο το ιστορικό υπόβαθρο του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, να επικαλυφθεί το κύριο αίτιο του πολέμου, η καπιταλιστική του μήτρα, η υποκίνησή του από τις αστικές τάξεις. Επιπρόσθετα, να συγκαλυφθεί μέσω του ιδεολογήματος της συλλογικής ευθύνης η ηρωική αντίσταση της εργατικής τάξης σε παγκόσμιο επίπεδο. Δεν μας επιτρέπει εδώ ο χώρος και ο σκοπός της μελέτης να επεκταθούμε στον πραγματικό χαρακτήρα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και στο πόσο σημαντική ήταν η 9η Μαΐου 1945 για τους λαούς του κόσμου. Επισημαίνουμε μόνο ότι χρειάζεται επαγρύπνηση απέναντι σε τέτοιες προσπάθειες διαμόρφωσης συνειδήσεων μέσα από την εκπαίδευση γιατί αυτές δε στοχεύουν στο παρελθόν αλλά στο παρόν και στο μέλλον.

• Στην ιστορία στ΄ δημοτικού στο κεφάλαιο για τη γαλλική επανάσταση (1789) αναφέρεται:

«(...) Κατά το δεύτερο στάδιο η εξουσία πέρασε στα χέρια ακραίων ριζοσπαστών, οι οποίοι επέβαλαν καθεστώς τρομοκρατίας. Την περίοδο αυτή χιλιάδες Γάλλοι πολίτες εκτελέστηκαν, ως εχθροί του λαού, ενώ την ίδια τύχη είχαν ο βασιλιάς Λουδοβίκος και η βασίλισσα Αντουανέτα.

Στην τρίτη φάση της επανάστασης επικράτησαν και πάλι οι μετριοπαθείς. Εξαιτίας όμως των δυσκολιών που αντιμετώπιζε η χώρα, η εξουσία παραχωρήθηκε στο Ναπολέοντα Βοναπάρτη. Ο Ναπολέων, ο οποίος έγινε τελικά αυτοκράτορας, προχώρησε σε πολλές μεταρρυθμίσεις στο εσωτερικό της Γαλλίας. Παράλληλα συνέχισε μια σειρά από πολέμους εναντίον των εχθρών της Γαλλίας, που κράτησαν περισσότερο από είκοσι χρόνια. Στο διάστημα αυτό ο Ναπολέων κατέλαβε το μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης φτάνοντας μέχρι τη Ρωσία. Οι πόλεμοι τελείωσαν το 1815 με την ήττα του Ναπολέοντα στο Βατερλό. Οι ιδέες και τα μηνύματα των δύο επαναστάσεων διαδόθηκαν γρήγορα στον υπόλοιπο κόσμο, προκαλώντας και άλλες εξεγέρσεις».

Εδώ θα παρατηρήσουμε μια τεράστια αντίφαση γύρω από το ζήτημα της βίας. Οι συγγραφείς του βιβλίου, γενικόλογα, αναφέρονται σε ακραίους ριζοσπάστες που σκότωναν χωρίς μέτρο, αιματοκυλώντας ακόμη και την βασιλική οικογένεια, χωρίς να γίνεται καμία κριτική στο ποιοι ήταν αυτοί, ποιοι οι εχθροί του λαού και ποιος ο Λουδοβίκος. Από την άλλη, όμως, παρουσιάζουν τους εικοσαετείς πολέμους του Ναπολέοντα ως κάτι φυσιολογικό, γιατί γίνονταν εναντίον των εχθρών της Γαλλίας, αθωώνοντας το αιματοκύλισμα στη διάρκεια της επέκτασης του ως την Ρωσία.

• Στο βιβλίο ιστορίας της ε΄ δημοτικού, όπου ο μαθητής έρχεται σε επαφή με την βυζαντινή ιστορία, στο κεφάλαιο για την στάση του νίκα βλέπει αρχικά τον εξής τίτλο: «οι δήμοι αναστατώνουν την πρωτεύουσα με την στάση του νίκα» και συνεχίζει διαβάζοντας: «Οι μεταρρυθμίσεις του Ιουστινιανού έβαλαν τάξη στη λειτουργία των υπηρεσιών του κράτους και επέβαλαν έλεγχο στα έσοδα και των Δήμων.

Αυτό ενόχλησε τους οργανωτές των ιπποδρομιών και οι αρχηγοί τους μετέφεραν τα παράπονα και τη δυσαρέσκειά τους στον αυτοκράτορα. Ο Ιουστινιανός τούς άκουσε με προσοχή, αλλά δεν άλλαξε τις αποφάσεις του. Το Γενάρη του 532 μ.Χ., κατά τη διάρκεια των αγώνων, ξέσπασαν ταραχές στον ιππόδρομο ανάμεσα στους οπαδούς των Πράσινων και των Βένετων. Η φρουρά των αγώνων προσπάθησε να τους διαχωρίσει. Τότε οι αντιμαχόμενες ομάδες ενώθηκαν και στράφηκαν κατά της φρουράς, κραυγάζοντας υβριστικά συνθήματα κατά του λογοθέτη των οικονομικών Ιωάννη Καππαδόκη, του νομοθέτη Τριβωνιανού, αλλά και κατά του ίδιου του αυτοκράτορα, από τον οποίο ζητούσαν να παραιτηθεί. (…) Ο Ιουστινιανός βρέθηκε σε πολύ δύσκολη θέση. Για μια στιγμή σκέφτηκε να παραιτηθεί και να εγκαταλείψει το θρόνο και την Πόλη. Τον συγκράτησαν όμως οι συνεργάτες του και η αυτοκράτειρα Θεοδώρα, πείθοντάς τον ότι αυτό θα ήταν το πιο μεγάλο κακό για την Πόλη και την αυτοκρατορία.

Τότε ο Ιουστινιανός διέταξε τους στρατηγούς Βελισάριο και Ναρσή να καταπνίξουν με κάθε τρόπο τη στάση. Η αυτοκρατορική φρουρά περικύκλωσε τον ιππόδρομο και, ελέγχοντας όλες τις πύλες, μπήκε σ’ αυτόν και αντιμετώπισε χωρίς οίκτο τους στασιαστές που είχαν μείνει εκεί.

Το αποτέλεσμα ήταν φρικτό: τριάντα χιλιάδες άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους. Οι αγώνες του ιπποδρόμου διακόπηκαν για αρκετά χρόνια και κάθε φωνή λαϊκής διαμαρτυρίας σώπασε. Μεγάλο μέρος της πόλης καταστράφηκε και το γόητρο του αυτοκράτορα πληγώθηκε βαριά». Το κεφάλαιο στο τέλος καταλήγει με μεγάλα μαύρα γράμματα: «Τελικά, κανείς δε νίκησε στη «στάση του νίκα».

Η αλλοίωση του γεγονότος είναι ήδη εμφανής από τον τίτλο, ο οποίος είναι αρνητικά φορτισμένος ως προς τις πράξεις των δήμων. Οι μεταρρυθμίσεις του Ιουστινιανού, οι οποίες ήταν η βαριά φορολογία, οικονομικές μεταρρυθμίσεις και η σκληρή πολιτική που επέβαλε, παρουσιάζονται ως «φτιασίδωμα» του κράτους, όπως ακριβώς παρουσιάζεται και σήμερα οποιαδήποτε πολιτική θέλουν να περάσουν πάνω από τις πλάτες των εργαζομένων. Επίσης, οι μεταρρυθμίσεις παρουσιάζονται να ενοχλούν μία μερίδα πολιτών, και όχι όλο τον λαό, ο οποίος βίωνε αυτή την καταπίεση.  Αξίζει να σημειωθεί, πώς το βιβλίο περιγράφει εσκεμμένα, για άλλη μια φορά, γενικά και χωρίς πολλές λεπτομέρειες τα γεγονότα. Σύμφωνα με τους συγγραφείς του βιβλίου, οι Βένετοι και οι Πράσινοι βρέθηκαν να διαπληκτίζονται, η φρουρά πήγε να τους χωρίσει και τότε όλοι μαζί ενώθηκαν και επιτέθηκαν κατά της φρουράς. Μια γενικόλογη και αντιιστορική τοποθέτηση, που παρουσιάζει την ένωση των δήμων κατά των μέτρων που τους επιβλήθηκαν, σαν ένα οπαδικό γεγονός. Το βιβλίο παρουσιάζει τον Ιουστινιανό, ως ένα φιλάνθρωπο βασιλιά, ο οποίος ήθελε να παραιτηθεί γιατί δεν άντεχε άλλο αυτή την κατάσταση. Αποκρύπτει το γεγονός, ότι η εξέγερση είχε πάρει τόσο μεγάλες διαστάσεις, με αποτέλεσμα σχεδόν όλη η πρωτεύουσα να έχει περάσει στα χέρια των εξεγερμένων. Προφανώς, για να μην αλλοιωθεί η εικόνα ενός ισχυρού άντρα της μεσαιωνικής εποχής, δεν αναφέρεται ότι ο Ιουστινιανός είχε κλειστεί μέσα στο παλάτι σκεπτόμενος να εγκαταλείψει την Κωνσταντινούπολη. Τέλος, ο μαθητής φτάνει στο συμπέρασμα ότι οι εξεγέρσεις οδηγούν σε καταστροφή και θάνατο και ότι κανείς δεν μπορεί να νικήσει μέσα από την αντίσταση. Όμως η ιστορία είναι γεμάτη παραδείγματα που αποδεικνύουν το εντελώς αντίθετο, αλλά αποκρύπτονται από τους συγγραφείς των βιβλίων.

Μια ιστορική φιγούρα που διαπερνά έντονα τα σχολικά βιβλία ιστορίας είναι αυτή του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Τα σχολικά βιβλία, κατά κύριο λόγο, περιγράφουν τον Αλέξανδρο σαν έναν άνθρωπο που προσπάθησε να διαδώσει τον ελληνισμό, ξεχνώντας όμως ότι την εποχή εκείνη δεν υπήρχε στην ουσία ενωμένη Ελλάδα, παρά  μονάχα βασίλεια. Για αυτόν τον λόγο όταν ανέβηκε στο θρόνο, κινήθηκε εναντίον των Θρακών, των Θηβαίων και των ελληνικών πόλεων στα παράλια της Μ. Ασίας. Σκοπός του ήταν να δημιουργήσει μια μεγάλη αλεξανδρινή αυτοκρατορία. Οι συγγραφείς του βιβλίου «μεταφράζουν» τους επεκτατικούς του πολέμους στα βάθη της ανατολής ως «ένοπλη εξερεύνηση».

Σε καμία πηγή αρχαίων ιστορικών δεν βρίσκουμε αναφορά ότι οι πράξεις του Μ. Αλεξάνδρου έκρυβαν την ιδέα του εκπολιτισμού. Αυτό ήρθε ως μακροχρόνιο αποτέλεσμα από μεταγενέστερους ιστορικούς. Το μόνο που μπο-ρούμε να πάρουμε ως δεδομένο για αυτήν την προσωπικότητα είναι πως υπήρξε πρότυπο της αυταρχικής εξουσίας για πολλούς ομοίους του.

Επίσης, ο Μέγας Αλέξανδρος εξυπηρετεί αρκετά σαν παράδειγμα, ως κρίκος της ιστορικής αλυσίδας για την ενίσχυση τους εθνικού φρονήματος των μαθητών. Από την αρχαία μέχρι την σύγχρονη ιστορία, το αστικό σχολείο προσπαθεί να συνθέσει ένα «περήφανο ελληνισμό» που επιβιώνει μέσα στους αιώνες Οι αρχαίοι Έλληνες που μετέδωσαν τα φώτα τους και τις αξίες τους  σε όλο τον κόσμο, ο Μέγας Αλέξανδρος, η βυζαντινή αυτοκρατορία, τα τετρακόσια χρόνια σκλαβιάς, η Μεγάλη Ιδέα, το βροντερό «όχι» του Μεταξά στον κατακτητή, όλα χρησιμοποιούνται με τέτοιο τρόπο ώστε να εγείρουν πατριωτικά συναισθήματα.

Θα μπορούσαμε να αναφέρουμε πολλά ακόμα παραδείγματα αλλά ας σταματήσουμε εδώ. Να σημειώσουμε μόνο ότι στα σχολικά βιβλία, μέσα στα πλαίσια της αστικής προπαγάνδας που προείπαμε, υμνείται παντού η Ευρωπαϊκή Ένωση.

Στα πρώτα χρόνια της σχολικής ζωής, όπως προείπαμε, ο μαθητής έρχεται σε επαφή πιο πολύ με την γλώσσα και τα μαθηματικά. Μεγαλώνοντας μπαίνουν στην ζωή του η φυσική, η ιστορία, η γεωγραφία, τα θρησκευτικά και άλλα μαθήματα που κινούνται στην ίδια λογική με όσα περιγράψαμε παραπάνω. Το παιδί δεν κινείται προς την κατεύθυνση ότι οι θετικές και οι θεωρητικές επιστήμες, παρόλο που είναι διαφορετικές, συνδέονται και συνδυάζονται. Δεν μπορεί να γράψει ή να αποστηθίσει ένα κείμενο αν δεν έχει μπει στην γενική λογική των θετικών επιστημών, ότι προχωράει βήμα- βήμα, με σκέψη, με λογική. Όπως επίσης δεν μπορεί να λύσει ασκήσεις αν δεν έχει κατανοήσει την γλώσσα, την σειρά και τα νοήματα των λέξεων. Βέβαια υπάρχουν παιδιά που έχουν κλίση είτε στο ένα αντικείμενο είτε στο άλλο, είναι δυνατότεροι στο μεν από το δε. Όταν όμως μιλάμε για τις βασικές θεωρίες που είναι άμεσα συνδεδεμένες και με την ζωή και την κοινωνία δεν μπορούμε να κάνουμε διαχωρισμό. Παρατηρούμε από μικρή ηλικία γονείς ή δασκάλους να λένε «είναι καλός στην γλώσσα», «δεν τα παίρνει τα μαθηματικά» και να κατηγοριοποιούμε τους μαθητές σε θετικούς και θεωρητικούς από τις πρώτες κιόλας βασικές γνώσεις. Παρατηρούμε παιδιά από μικρή ηλικία να απεχθάνονται το σχολείο και να αναρωτιούνται συνέχεια «μα πού θα μου χρειαστεί αυτό;» Είναι απόλυτα λογικό να συμβαίνουν όλα αυτά όταν δημιουργούνται τέτοιες βάσεις. Είναι λογικό ένα παιδί να κατηγοριοποιείται όταν αντί ομαλά να μπει σε έννοιες και λογικές, μπαίνει σε κανόνες, θεωρίες και τυποποιημένες ασκήσεις. Είναι λογικό να απεχθάνεται την γνώση όταν του προσφέρεται τόσο τυποποιημένη. Είναι λογικό να μην μαθαίνει όταν τρέχει να προλάβει το παρακάτω κεφάλαιο χωρίς να έχει αφομοιώσει το προηγούμενο.

Από τα έξι πρώτα χρόνια του σχολείου ο μαθητής λοιπόν στην ουσία δεν αποκτά ουσιαστικές βάσεις. Δεν εξοικειώνεται με βασικούς κανόνες, δεν πατάει σε γερές βάσεις ώστε προετοιμασμένος να περάσει στην επόμενη βαθμίδα εκπαίδευσης. Είναι ένας ημιμαθής νέος, που ήδη νιώθει ανασφαλής, ήδη αισθάνεται την δυσκολία της γνώσης, ήδη η γνώση του φαίνεται κάτι γιγάντιο και μπερδεμένο.