Σάββατο 8 Σεπτεμβρίου 2012

Εκπαίδευση στο εξωτερικό

Πολλές φορές ακούμε για συστήματα εκπαίδευσης του εξωτερικού, τα οποία οι καπιταλιστές εξυμνούν με κάθε τρόπο και προσπαθούν να τα περάσουν στην συνείδηση της κοινωνίας. Όμως, αν κοιτάξουμε πιο βαθιά σε αυτά τα συστήματα και  ψάξουμε τις μισές και διαστρεβλωμένες αλήθειες τους, θα δούμε ότι αυτά τα συστήματα δεν διαφέρουν και πολύ από τον κλασσικό τρόπο καπιταλιστικής διαχείρισης της εκπαίδευσης.

Ας πάρουμε για παράδειγμα το φιλανδικό μοντέλο εκπαίδευσης. Το μοντέλο που κάποιοι το έχουν κάνει σημαία τους και σε κάθε ευκαιρία μας περιγράφουν τους γυάλινους τοίχους, τα παιδάκια που περπατούν στους διαδρόμους με τις κάλτσες, το 9χρονο ενιαίο σύστημα που κάνει τα παιδιά να αισθάνονται σιγουριά και όχι τον φόβο της αλλαγής, το δωρεάν φαγητό και άλλα τέτοια χαριτωμένα. Ας δούμε όμως και κάποιες άλλες πλευρές αυτού του συστήματος, όχι τόσο χαριτωμένες. Το κράτος της Φινλανδίας χρηματοδοτεί τα σχολεία του κατά 50%. Το υπόλοιπο 50% πρέπει να βρεθεί από την τοπική αυτοδιοίκηση. Όπως είναι λογικό όμως, ούτε όλοι οι δήμοι έχουν την ίδια οικονομική δυνατότητα, ούτε οι γονείς. Είναι, λοιπόν, επόμενο, τα «καλά σχολεία», με τις ωραίες υποδομές και ακόμα πιο ωραία εκπαιδευτικά προγράμματα να βρίσκονται στις αναπτυγμένες, «καλές περιοχές» της Φινλανδίας.

Ο γονιός μπορεί να επιλέξει σχολείο για το παιδί του, όμως αυτό πάντα σημαίνει και το αντίστροφο. Το σχολείο να επιλέγει ποιους μαθητές θα δεχτεί, για να κρατά την φήμη του και έτσι να δημιουργείται η γνωστή ελίτ σχολείων. Τα μαθήματα ενιαίου κορμού στην Φινλανδία είναι ελάχιστα. Ισχύει περίπου, ότι εδώ με τις δικές μας ευέλικτες ζώνες. Και η κάλυψη των μαθημάτων των ευέλικτων ζωνών γίνεται ανάλογα με την χρηματοδότηση. Επίσης, να σημειωθεί ότι στο συγκεκριμένο μοντέλο εκπαίδευσης συζητιέται, για μαθητές που θα ακολουθήσουν τεχνολογική εκπαίδευση, να αντικατασταθούν μαθήματα όπως η γεωγραφία με μαθήματα όπως υπηρεσίες σε καταστήματα.

Όσον αφορά τους εκπαιδευτικούς, ο συνδικαλισμός σχεδόν απαγορεύεται, η πρόσληψη τους, οι ώρες απασχόλησης τους, ο μισθός τους καθορίζεται ατομικά από τον εκάστοτε δήμο. Το σχολείο αξιολογείται συνεχώς για την κατανομή των χρημάτων που γίνεται με γνώμονα τις επιδόσεις και τον αριθμό των μαθητών. Μετά το τέλος της 9χρονης υποχρεωτικής εκ-παίδευσης, ο μαθητής μπορεί να επιλέξει το λύκειο και κατ’ επέκταση το πανεπιστήμιο, ή τα επαγγελματικά σχολεία και στην συνέχεια επαγγελματικές σχολές ή εκπαίδευση σε μορφή μαθητείας. Στην Φινλανδία τα δημόσια πανεπιστήμια χρηματοδοτούνται και αυτά μέχρι ένα ποσοστό από το κράτος.

Στην Γερμανία το σχολείο ξεκινά στην ηλικία των 6 χρόνων. Το αντίστοιχο δημοτικό τους διαρκεί 4 χρόνια. Όταν ο μαθητής, λοιπόν φτάσει στην ηλικία των 10-11 χρονών και ολοκληρώσει το δημοτικό καλείται να επιλέξει ανάμεσα σε τρεις δρόμους, ανάλογα και με τις επιδόσεις του.  Το 5τάξιο Hauptschule, το 6τάξιο Realschule και το 9τάξιο σχολείο Gymnasium. Το τελευταίο έχει να κάνει με την ανώτατη εκπαίδευση και τα δύο πρώτα με την επαγγελματική κατεύθυνση. Με λίγα λόγια τα παιδιά στην ηλικία των 11 καλούνται να επιλέξουν για το μέλλον τους. Όταν οι μαθητές τελειώσουν το σχολείο τους ανάλογα με το σχολείο που μπήκαν πάντα ή θα κατευθυνθούν προς το πανεπιστήμιο ή προς την επαγγελματική κατάρτιση, η οποία έχει θεωρητικά μαθήματα σε επαγγελματικές σχολές (30% του μαθητικού χρόνου) και πρακτική σε επιχειρήσεις ή εργοστάσια (70% του μαθητικού χρόνου). Είναι ένα καθαρά ταξικό σχολείο αν σκεφτεί κανείς ότι τα παιδιά των ανώτερων κοινωνικών στρωμάτων έχουν σε πολλές περιοχές της Γερμανίας μέχρι και έξι φορές περισσότερες πιθανότητες να περάσουν στο Γυμνάσιο από τα παιδιά φτωχότερων οικογενειών ή μεταναστών, τα οποία βλέπουν την πόρτα της εκπαίδευσης να κλείνει από νωρίς.

Μπορούμε να παρατηρήσουμε και την διαφοροποίηση ακόμα και στα χρόνια που μένει ένας μαθητής στο σχολείο. Για τα παιδιά που θα ακολουθήσουν επαγγελματική εκπαίδευση τα υποχρεωτικά χρόνια σχολείου είναι εννιά. Το γερμανικό κράτος προσφέρει απλόχερα στις επιχειρήσεις του φθηνή εργατική δύναμη και τους δίνουν την δυνατότητα να είναι αυτοί που θα πλάσουν τους νέους εργαζόμενους έτσι όπως ακριβώς θέλουν για να τους παραδώσουν μετά στην αγορά εργασίας.

Στην Ελλάδα, το γερμανικό εκπαιδευτικό μοντέλο είχε κινήσει το ενδιαφέρον του κράτους. Πριν μερικά χρόνια είχαν συμμετάσχει σε μία ενημέρωση για το γερμανικό σύστημα εκπαίδευσης στον τομέα του τουρισμού, όπου είχαν λάβει μέρος ο τότε υπουργός εσωτερικών Στυλιανίδης (φωτό), ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Διευθυντών Ξενοδοχείων,  Γιώργος Πελεκανάκης καθώς και εκπρόσωποι από το υπουργείο τουρισμού.

Στην Ολλανδία, οι γονείς, όταν έρθει η ώρα το παιδί τους να πάει σχολείο καλούνται να επιλέξουν το καλύτερο σχολείο, με σχολεία να έχουν λίστες αναμονής και άλλα απλά να αναμένουν μαθητές. Ούτε εδώ υπάρχει ενιαίος κορμός μαθημάτων, το κάθε σχολείο κατά βάση έχει δικό του διδακτικό πλαίσιο. Οι μαθητές μόλις ολοκληρώσουν την πρωτοβάθμια εκπαίδευση, στην ηλικία των 12, καλούνται να επιλέξουν ανάμεσα σε τρεις τύπους σχολείων δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Την προ- επαγγελματική δευτεροβάθμια εκπαίδευση, την ανώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και την προ- πανεπιστημιακή εκπαίδευση.

Στην Αγγλία, η δευτεροβάθμια εκπαίδευση χωρίζεται στο στάδιο 3 (11-14 χρονών) και στο στάδιο 4 (14- 16 χρονών). Στο στάδιο 4 παρουσιάζεται μείωση των αριθμών των υποχρεωτικών μαθημάτων και οι μαθητές έχουν δικαίωμα να λάβουν εκπαίδευση σχετική με την εργασία. Ο μαθητής όταν ολοκληρώσει το στάδιο 4, μπορεί να προχωρήσει στην μετα-υποχρεωτική εκπαίδευση της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, όπου τα σχολεία θέτουν υποθέσεις εισαγωγής. Έχει όμως και «το δικαίωμα» της επαγγελματικής κατάρτισης. Μπορεί να συμμετέχει σε πρόγραμμα μαθητείας το οποίο διαρκεί από 1-5 χρόνια, όπου δουλεύει κανονικά για να μπορεί να πάρει ένα τίτλο που να τον χρησιμοποιήσει μετά στην αγορά εργασίας.

Στην Αυστρία, ο μαθητής περνάει την πόρτα του σχολείου του στο έκτο έτος της ηλικίας του. Η πρωτοβάθμια εκπαίδευση διαρκεί τέσσερα χρόνια. Μετά επιλέγει ανάμεσα στο σχολείο κατώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης ή στο κατώτερο κύκλο ακαδημαϊκής δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, οι οποίοι διαρκούν άλλα τέσσερα χρόνια. Οι μαθητές που ολοκλήρωσαν την κατώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση μπορούν να παρακολουθήσουν άλλο έναν χρόνο στα προ-επαγγελματικά σχολεία, τα οποία προετοιμάζουν τον μαθητή για την μετάβασή του στην μαθητεία. Μετά αρχίζει η επαγγελματική κατάρτιση από επιχειρήσεις κατάρτισης που συμπληρώνονται από το επαγγελματικό σχολείο μαθητείας μερικού ωραρίου. Το τελευταίο προσφέρει τις θεωρητικές γνώσεις όλων των πρακτικών που εξασκούν στις επιχειρήσεις.

Θα μπορούσαμε να συνεχίσουμε με μία καταγραφή όλων των εκπαιδευτικών συστημάτων στις καπιταλιστικές χώρες, αλλά θα ήταν μάταιο. Είναι πρόδηλο πώς το σχολείο συνδέεται με τις ανάγκες της ελεύθερης αγοράς. Δεν υπάρχει καμία ελπίδα για γνώση σε αυτά τα συστήματα παιδείας, αλλά μόνο κατάρτιση. Σχολεία που παράγουν εργαζόμενους από μικρές ηλικίες και δεν προσφέρουν ουσιαστική παιδεία, μόρφωση, σκέψη. Οι μόνες επιτυχίες για τις οποίες έχουν να «κοκορεύονται» τα συγκεκριμένα συστήματα, είναι για τον τεχνοκρατικό τρόπο με τον οποίο κατανέμουν τους μαθητές στην αγορά εργασίας. Ποια είναι τα ποσοστά επιτυχίας μόρφωσης των λαών τους; Με πόσο ολοκληρωμένη σκέψη και κατακτημένη γνώση φεύγουν οι μαθητές από τα σχολεία αυτά; Είναι η μόρφωση ίδια για όλους; Είναι η παιδεία δημόσια και δωρεάν; Όταν μιλάμε για σχολείο αυτά είναι τα ερωτήματα που πρέπει να μας απασχολούν.

Είναι χαρακτηριστική η δήλωση του υπουργού παιδείας της Ολλανδίας μετά τη σύνοδο υπουργών παιδείας στις 24/2/16:

Η στρατηγική για τις δεξιότητες αφορά το μέλλον της γνώσης, τη σχέση σχολείων και εργοδοτών, τη διά βίου εκπαίδευση, το μέλλον της επαγγελματικής εκπαίδευσης σαν πρώτη και όχι δεύτερη εκπαιδευτική επιλογή. 

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου